Alzheimer-i është një sëmundje neurodegjenerative që prek trurin dhe është shkaku kryesor i demencës. Ai nuk prek vetëm kujtesën; ndikon në mendim, gjuhë, sjellje dhe aftësinë për të kryer aktivitetet e përditshme. Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, rreth 57 milion njerëz në botë jetojnë me demencë, dhe ky numër pritet të dyfishohet deri në vitin 2050. Rreth 60-70% e këtyre rasteve janë Alzheimer.
Kush preket më shumë?
Alzheimer-i prek më së shumti personat mbi 65 vjeç, dhe rreziku rritet me kalimin e moshës. Megjithatë, ekzistojnë edhe forma më të rralla që shfaqen në moshë më të re, të quajtura Alzheimer-i i hershëm, që mund të shfaqet në të 40-at ose të 50-at.
Faktorët që rrisin rrezikun përfshijnë:
- Genetika: Disa mutacione gjenetike rrisin mundësinë e shfaqjes së sëmundjes.
- Historia familjare: Nëse keni të afërm të ngushtë me Alzheimer, rreziku juaj është më i lartë.
- Shëndeti kardiovaskular: Presioni i lartë i gjakut, diabeti dhe kolesteroli i lartë mund ta përshpejtojnë procesin.
- Stili i jetesës: Ushqimi i pasur me yndyra të ngopura, mungesa e aktivitetit fizik, konsumimi i tepërt i alkoolit dhe stresi kronik janë faktorë të rëndësishëm.
Cilat janë simptomat e para
Në fazat fillestare, simptomat mund të jenë të lehta dhe shpesh ngatërrohen me harresën normale të plakjes. Megjithatë, disa tregues paralajmërojnë sëmundjen:
- Harrimi i ngjarjeve të fundit ose informacionit të sapoardhur.
- Vështirësi në planifikim ose zgjidhje të problemeve të zakonshme.
- Humbje orientimi në kohë dhe hapësirë.
- Ndryshime në humor dhe personalitet, si irritueshmëri, ankth, ose apati.
- Vështirësi në gjuhë dhe komunikim, si harrimi i fjalëve të zakonshme ose përsëritja e pyetjeve.
- Vështirësi në përfundimin e aktiviteteve rutinë, si gatimi ose menaxhimi i financave.
Çfarë duhet të bëhet?
Kur këto simptoma shfaqen, veprimi i hershëm është kyç:
- Kontroll i hershëm tek mjeku – fillimisht tek mjeku familjar, i cili mund të bëjë testime fillestare dhe të referojë tek neurologu ose psikiatri geriatër.
- Vlerësim i kujtesës dhe funksioneve mendore – për të matur aftësitë kognitive dhe për të identifikuar ndonjë problem të hershëm.
- Testime laboratorike dhe skanime truri – për të përjashtuar shkaqe të tjera si mungesa e vitaminave, problemet hormonale ose dëmtimet e trurit.
- Ndryshime në stilin e jetës – ushqim i shëndetshëm, aktivitet fizik, stimulim mendor (lojëra truri, lexime, aktivitete sociale).
- Mbështetje familjare dhe psikologjike – për t’u përballur me sfidat emocionale dhe praktike që sjell sëmundja.
Diagnostikimi dhe trajtimi
Diagnostikimi i Alzheimer-it është një proces i detajuar që përfshin:
- Vlerësim mjekësor të plotë – pyetje rreth historisë mjekësore dhe simptomave.
- Testet e kujtesës dhe funksionit mendor – për të vlerësuar aftësitë mendore dhe për të identifikuar problemet.
- Testet laboratorike – për të përjashtuar shkaqe të tjera të humbjes së kujtesës.
- Skanime të trurit – për të identifikuar ndryshime strukturore që lidhen me sëmundjen.
Aktualisht nuk ekziston një kurë për Alzheimer-in, por disa medikamente dhe trajtime mund të ngadalësojnë progresin dhe të përmirësojnë simptomat:
- Medikamente që ndihmojnë në kujtesë dhe funksione mendore.
- Aktivitet fizik dhe ushqim i shëndetshëm.
- Stimulim mendor dhe angazhim social.
Parandalimi dhe kujdesi
Ndërhyrjet e hershme dhe një stil jetese i shëndetshëm mund të ulin rrezikun e zhvillimit të Alzheimer-it:
- Ushqim i balancuar dhe aktivitet fizik i rregullt.
- Angazhim në aktivitete mendore dhe sociale.
- Ruajtja e shëndetit kardiovaskular – kontroll i presionit të gjakut, diabetit dhe kolesterolit.
- Eliminimi i zakoneve të dëmshme si duhani dhe konsum i tepërt i alkoolit.
Statistikat që duhet t’i dini
- Rreth 57 milion njerëz jetojnë me demencë në botë (2021).
- Ky numër pritet të arrijë mbi 100 milion deri në vitin 2050.
- 60-70% e rasteve të demencës janë Alzheimer.
- Personat mbi 85 vjeç janë grupmosha më e prekur, por edhe format e hershme mund të shfaqen tek të 40-at ose të 50-at.
Alzheimer-i është një sëmundje komplekse dhe sfiduese, por diagnostikimi i hershëm dhe menaxhimi i duhur mund të ndihmojnë individët të jetojnë një jetë aktive dhe të pavarur për më shumë kohë. Njohja e simptomave të para, konsultimi i menjëhershëm me profesionistë të shëndetit dhe ndjekja e një stili jetese të shëndetshëm janë çelësi për të ruajtur cilësinë e jetës dhe për të ofruar mbështetje të duhur për personin e prekur.
Përveç kësaj, në Doktori Yt mund të gjeni informacion të detajuar dhe të përditësuar për specialistët më të mirë të neurologjisë dhe geriatrisë në vend, duke ju ndihmuar të zgjidhni doktorin e duhur për testime, diagnostikim dhe menaxhim të Alzheimer-it. Platforma ofron profilin e doktorëve, specializimet dhe kontaktet duke e bërë procesin më të thjeshtë dhe të sigurt për ju dhe familjen tuaj.
