Fjala “reumë” përdoret shpesh në përditshmëri për të përshkruar dhimbjet në nyje ose muskuj, por në të vërtetë ajo përfaqëson një grup të gjerë sëmundjesh të njohura si sëmundje reumatike. Këto janë gjendje që prekin nyjet, kockat, muskujt, tendinat dhe indet lidhëse – shpesh të shoqëruara me inflamacion, dhimbje, ngurtësi dhe lëvizshmëri të kufizuar.
Reuma nuk është një diagnozë e vetme. Ajo përfshin më shumë se 100 lloje të sëmundjeve, ku ndër më të njohurat janë: artriti reumatoid, osteoartriti, lupus, spondiliti ankilozant dhe artriti psoriatik.
Cilat janë llojet më të zakonshme të sëmundjeve reumatike?
- Artriti reumatoid – një sëmundje autoimune që shkakton inflamacion kronik të nyjeve, zakonisht në mënyrë simetrike (p.sh. të dy kyçet ose gjunjët).
- Osteoartriti – një formë degjenerative e artritit që ndodh si rezultat i konsumimit të kërcit të nyjeve, kryesisht te moshat e vjetra.
- Lupusi – një sëmundje sistemike që mund të prekë nyjet, lëkurën, veshkat, zemrën dhe mushkëritë.
- Spondiliti ankilozant – prek shtyllën kurrizore dhe nyjet sakroiliake, shpesh shfaqet me ngurtësi dhe dhimbje të shpinës.
- Artriti psoriatik – ndodh te personat me psoriazë dhe mund të prekë çdo nyje në trup.
Cilat janë simptomat e sëmundjeve reumatike?
Simptomat varen nga lloji i sëmundjes reumatike, por simptomat më të zakonshme përfshijnë:
- Dhimbje në një ose më shumë nyje
- Ngurtësi, veçanërisht në mëngjes ose pas pushimit
- Enjtje dhe ndjeshmëri në nyje
- Ndjesi lodhjeje të vazhdueshme
- Temperaturë e ulët trupore
- Humbje peshe të paqëllimshme
- Lëvizshmëri e kufizuar dhe ndonjëherë deformime të nyjeve
Simptomat mund të shfaqen gradualisht ose papritur dhe shpesh ngatërrohen me lodhje ose moshë, gjë që e bën të domosdoshme diagnostikimin e hershëm.
Kush rrezikohet më së shumti?
Sëmundjet reumatike mund të prekin këdo, por disa grupe janë më të rrezikuara:
- Gratë, veçanërisht për sëmundjet autoimune si artriti reumatoid dhe lupus
- Personat mbi moshën 40 vjeç (sidomos për osteoartritin)
- Ata që kanë histori familjare të sëmundjeve reumatike
- Personat me sistem imunitar të dobësuar ose që kanë pasur infeksione të përsëritura
- Persona me stil jete pasiv, mbipeshë ose që konsumojnë duhan
Si diagnostikohet reuma?
Diagnostikimi i saktë kërkon vlerësim nga një reumatolog, i cili përmes një kombinimi të simptomave, analizave dhe imazherisë mund të identifikojë saktësisht llojin e sëmundjes reumatike. Procesi i diagnostikimit përfshin:
- Analizë të detajuar të historisë mjekësore dhe simptomave
- Ekzaminim fizik i nyjeve dhe muskujve
- Analiza të gjakut për të identifikuar inflamacionin dhe autoantitrupat (RF, anti-CCP, ANA, CRP, ESR)
- Rëntgen, rezonancë magnetike (MRI) ose ultrazërim për të parë dëmtimet në nyje ose inde
Diagnostikimi i hershëm është thelbësor për të ndaluar përkeqësimin e sëmundjes dhe për të parandaluar dëmtimet afatgjata.
Kur duhet të bëhet kontrolla te reumatologu?
Rekomandohet të kërkoni një konsultë me reumatolog nëse përjetoni:
- Dhimbje të vazhdueshme në nyje që zgjasin më shumë se dy javë
- Ngurtësi në mëngjes që nuk kalon brenda 30 minutave
- Simptoma të përsëritura që nuk përmirësohen me mjekim të zakonshëm
- Inflamacion dhe enjtje të nyjeve pa një shkak të qartë
- Simptoma të përgjithshme si lodhje, temperaturë e ulët dhe dobësi
- Nëse keni një diagnozë ekzistuese autoimune ose histori familjare me sëmundje reumatike
Kontrolla e hershme është mënyra më e mirë për të ruajtur funksionalitetin e nyjeve dhe për të parandaluar komplikimet.
Si trajtohet reuma?
Nuk ekziston një kurë përfundimtare për shumicën e sëmundjeve reumatike, por me trajtim të duhur, pacientët mund të jetojnë një jetë aktive dhe të kontrolluar. Trajtimi zakonisht përfshin:
- Barnat anti-inflamatore për dhimbje dhe inflamacion
- Kortikosteroidet për faza akute të inflamacionit
- Biologjikët, një klasë e re barnash që përdoren në forma më të avancuara
- Fizioterapi për të ruajtur fleksibilitetin dhe për të forcuar muskujt
- Ndryshime në stilin e jetës, përfshirë aktivitet fizik të rregullt, ushqim të shëndetshëm, kontroll të stresit dhe pushim të mjaftueshëm
A mund të parandalohet reuma?
Megjithëse nuk mund të parandalohet gjithmonë, disa masa mund të ulin rrezikun apo të ndihmojnë në menaxhimin e saj:
- Mbani një stil jete aktiv dhe të ekuilibruar
- Ushqehuni shëndetshëm, me ushqime që luftojnë inflamacionin
- Shmangni duhanin dhe konsumimin e tepërt të alkoolit
- Mbani peshën nën kontroll
- Monitoroni shëndetin në mënyrë të rregullt dhe bëni kontrolle parandaluese
Ku mund të kërkoni ndihmë?
Në platformën Doktori Yt, mund të:
- Gjeni reumatologët më të mirë në Kosovë
- Krahasoni klinika që ofrojnë shërbime të specializuara në diagnostikimin dhe trajtimin e sëmundjeve reumatike
- Lexoni artikuj informues dhe të verifikuar mbi sëmundjet autoimune dhe kujdesin afatgjatë për to
Mos e neglizhoni dhimbjen e vazhdueshme në nyje. Diagnostikimi i hershëm dhe ndihma nga specialistët e duhur janë çelësi për të jetuar mirë edhe me sëmundjet kronike.
